ललितपुर मानभवनको अइला लन्जमा आइतवार साँझ आयोजित एक विशेष कार्यक्रमका बीच साहित्यकार केदार सङ्केतको कथा संग्रह ‘अन्तिम साँझ’ लोकार्पण गरिएको छ ।
गमलाको विरुवामा पानी चढाउँदै पछिल्लो समय चलेको विश्वव्यापी साहित्यिक प्रवृति अर्थात मुक्दुमि (प्रकृति) पथको साङ्केतिक समर्थनसहित अनेसास दर्पणबाट प्रायोजित तथा मिलाप पब्लिकेसनद्वारा आयोजना गरिएको कार्यक्रममा नेपाल स्रष्टा समाजका अध्यक्ष वरिष्ठ साहित्यकार श्रीओम श्रेष्ठ ‘रोदन’ महाकाव्यकार खेमनाथ दाहाल, साहित्यकार प्रगति राई, कीर्तिमानी सङ्गीतकार तथा उपन्यासकार सन्तोष श्रेष्ठ, लगायतले एकसाथ बेलायतमा बसेर यात्रा स्पर्श, कविता, गीत, उपन्यास लेखनमा निरन्तर क्रियाशिल स्रष्टा केदार सङकेतको नवौं कृति अन्तिम साँझ लोकार्पण गरिएको हो । मिलाप पब्लिकेसनले प्रकाशन गरेको उक्त कथा संग्रहमा पहिचानजनित एक कथासहित समसामायिक १५ वटा कथाहरु सङ्ग्रहित छन् ।
साहित्य जस्तो विशुद्ध क्षेत्रमा पनि धेरै राम्रा लेखकहरु गुमनाम भएको गुनासो गर्दै कार्यक्रमका प्रमुख अतिथि श्रीओम श्रेष्ठ (रोदन) ले लोकार्पित कथा संग्रह अन्तिम साँझको श्रष्ट्रा कथाकार केदार सङ्केतका वारेमा बोल्नुभयो, ‘हामीले रामायण लेख्ने भानुभक्तको वारेमा धेरै सुनेका छौं । र उनका धेरै सालिकहरु पनि बनेको छन् । सबैले चिन्छन् तर महाभारत लेख्ने सुब्बा होमनाथ र केदारनाथलाई कसैले चिन्दैन । कारण भानुभक्तका पछाडि मतिराम भट्ट थिए तर सुब्बा होमनाथ र केदारनाथका पछाडि कोही पनी थिएनन् । यसैले सबै माझ चिनिनको लागि चर्चा पाउनको लागि मतिरामहरु हुनेपर्ने रहेछ । तै पनि सुब्बा होमनाथ र केदारनाथहरु समुन्द्र हुन् ।
कसैले चर्चा गरोस नगरोस समुद्र आफ्नो शान्तभावमै विश्वलाइ कब्जा गरेर आफ्नो वर्चश्व कायम गरेर बसेको हुन्छ । हो त्यस्तै हुन केदार सङ्केत । हल्ला खल्लाका आधारमा चर्चित बनेका कतिपय साहित्यकारहरुको अस्तित्व सदैव स्थिर हुन सक्दैन । काव्यिक स्वधर्म र सिर्जनशील चिन्तनमा लगातार प्रवाहित भइरहने स्रष्टाहरुको सुदुर गन्तव्य सुनिश्चित छ । पुरस्कार, प्रतियोगिता र हल्लाखल्लाका भरमा स्थापित हुने रहर पाल्ने कतिपय सर्जकहरुको भीडमा केदार सङ्केत फरक छन । प्रयोगवादी शैली, विषयवस्तुको विविधता कथानकमा गम्भीरता जस्ता विशेषताले गर्दा अन्तिम साँझ जस्ता राम्रा कृतिका लागि हल्ला गरिरहनु पर्दैन । समयको प्रवाहले आफैं मूल्यांकनको कसीमा खरो उत्रिन्छ । सिर्जनशील कर्मको बलमा आफैँ चर्चाको सगरमाथाको शिखर चुम्छ । पक्कै पनि यो कथा संग्रहले कथाकारलाई सम्मानित बनाउने छ ।’
कथा संग्रहको समालोचनात्मक चिरफारमा साहित्यकार प्रगति राईले कतिपय कथाहरु यदाकदा पढ्न पाइएको तर्फ इङ्गित गर्दै १२ वटा कथाहरु उस्तै उस्तै रहस्यमयी भएको, एक कथामा आफैं कथाको पात्र भए जस्तो लागेको बताउँदै भन्नुभयो, ‘यस कथा संग्रहमा सुनकोशीको कथा छ, जुन कथाले सुनुवार जातिको इतिहास उत्खनन मात्रै गरेको छैन आम नेपाली समाजमा घटेको वास्ताविक घटना पनि पस्केको छ । सानो नातिले बाजेलाई प्रश्न गर्छ कि बुबा भन्नु हुन्छ अंग्रेजी पढ, अंग्रेजी भविश्य हो, तपाइँ भन्नुहुन्छ हाम्रो संस्कृति बुझ यो भविश्यमा तँलाई काम लाग्छ । मेरो सानो दिमागले यति धेरै कुरा कसरी एकै पटक गर्नसक्छु । तर बाजेले नातिलाई सजिलै चिक्त बुझाउँछ ।
कथा संग्रह अन्तिम साँझमा एक से एक कथा उत्कृष्ट फरक र चाखलाग्दो छन । र शिर्ष कथा अन्तिम साँझ मार्मिक छ, युद्धले कसरी समाज पिल्सीएको छ भन्ने समसामायिक यथार्थ पस्किएको छ ।’ केदारका लेखन शील्पसँग आफू परिचित रहेको र अन्तिम साँझका कथाहरु यथार्थवाद र प्रयोगवादलाई प्रश्रय दिएर यथेष्ट रुपमा परिमार्जित र अवस्था परिष्कृत रुपमा आएको भए पनि कथाकारले कथा भनिसकेपछि पनि कथालाई थप प्रष्टाउन खोजेर जबर्जस्ती कथा लम्बाउन खोजेको हो कि । यसमा थोरै ध्यान दिदा राम्रो ! भन्ने सुझाव समेत पनि दिइन ।
त्यसैगरी कथा संग्रहको समिक्षा गर्दै कीर्तिमानी संगीतकार सन्तोष श्रेष्ठले भन्नुभयो, ‘साहित्यकारले कृति जन्माउनु र मानिसले बच्चा जन्माउनु उस्तै कुरा हो । अन्तिम साँझ कथा संग्रहको १२ औं कथाले आध्यात्मिक चेतना जागृत भएर शान्तिको खोजी गरेको छ । कोलाहलबाट मुक्ति खोजेको देखिन्छ । उनको कथाले नेपाली साहित्यलाई विश्वव्यापी यात्रा गराउने छ । कथाहरु प्रगति ज्युले भने जस्तै एकदमै श्रृङ्गारिक र रहस्यमय छन । आकर्षक कलेवर र साजसज्जामा आएको कथा संग्रहका बारेमा श्रीओम श्रेष्ठ ‘रोदन’, रोचक घिमिरे, प्रकाश सायमी जस्ता मूर्धन्य साहित्यकारहरुको भूमिका रहनुले कृतिको स्तरीयताको स्वतः मापन भएको छ । मैले धेरै बोलीरहनै पर्दैन ।’
सबैको शुभकामना र समिक्षा सुनेपछि कार्यक्रममा भौतिक रुपमा उपस्थित हुन नसके पनि कथाकार केदार सङ्केतले भिडियो कल मार्फत लेखकीय मन्तव्य व्यक्त गरेका थिए । आफ्नो कथाका सबै पात्रहरुसँग धेरै पटक कुरा गरेको र सबै पात्रहरुलाई आफ्नै जन्मभुमि फर्काएको बताउँदै लेखकका लागि पाठकहरुको प्रतिक्रिया नै पुरस्कारका रुपमा रहने र यथोचित प्रतिक्रियाका आधारमा आगामी लेखन कर्ममा परिमार्जन गर्दै अघि बढ्ने बाचा गर्दै साथ सहयोग गर्ने सबैमा आभार व्यक्त गरे ।
लोकार्पण कार्यक्रमका सभाध्यक्ष वरिष्ठ साहित्यकार ख्यामनाथ दाहालले कथा संग्रहको सबै कथाको शिर्षकगत छोटो समिक्षा गर्दै निस्कर्षमा “स्वन्त सुखयः“ भने जस्तै अन्ततः मान्छेले अन्तिम सुख आफैंमा देख्ने रहेछ र आफुले भोगेको संस्कारमै फर्किने रहेछ भन्दै अगाडि थप्नुभयो, ‘केदार संकेत पनि गीताको ‘स्वधर्म निधनम् परोधर्म भयवह’ कै बाटोमा हिड्नुभएको सुनकोशीको कथाले प्रष्ट पार्छ । उहाँ विश्वको जुनसुकै कुनामा पुगे पनि घुमे पनि आफ्नै संस्कार संस्कृति प्यारो लाग्छ भन्ने प्रमाणित उक्त कथाले गरेको छ ।’ कार्यक्रमको समापन भने आफुले नगरी पत्रकार कृष्ण भुषाललाई समापन गर्न माइक हस्तान्तरण गर्नुभयो ।
कथा संग्रहका भाषा सम्पादक, साहित्यकार तथा अनेसास दर्पणका कार्यकारी सम्पादक रमेश दाहालले कार्यक्रममा औपचारिक स्वागत र प्रकाशक तथा सम्पादक गीता अधिकारीले कार्यक्रम सञ्चालन गर्नुभएको थियो भने ’रचना’ साहित्यिक द्वैमासिक पत्रिकाका सम्पादक प्रतीक घिमिरे, साहित्यकार तथा आदिवासी लेखक÷साहित्यकार महासंघका उपाध्यक्ष उत्तमकुमार सुनुवार (कोइँच बु काःतिच) ले कथाकार सङ्केतको कथा संग्रहले आम नेपाली कथा अनुरागीको मन जित्न सफल होस् भन्ने शुभकामना दिँदै आगमी दिनमा पनि नेपाली पनको मौलिक कथाको अपेक्षा गर्नुभयो ।
